HIEÁU THAÛO
LAØ BOÅN PHAÄN CUÛA NHÖÕNG NGÖÔØI CON

 Tyø-kheo Thieän Minh

 Coù con Keân Keân hieáu thaûo vôùi cha meï ngaøy ngaøy ñi kieám moài veà nuoâi döôõng cha meï giaø yeáu cuûa mình, coù moät laàn noù maéc chaân vaøo baåy cuûa ngöôøi thôï saên. Ñöôïc hoûi "ngöôøi ñôøi thöôøng baûo raèng keân keân coù maét raát saùng, thaáy roõ töû thi ôû raát xa, vaäy taïi sao ngöôi laïi maéc vaøo baåy cuûa ta?" Keân keân thöa raèng "Naày anh thôï saên, coù hai ñieàu maø ai ai khoâng theå troâng thaáy ñöôïc: Moät laø tai naïn vaø hai laø caùi cheát, noù ñeán beân ta, ta cuõng khoâng hay bieát ñöôïc, maëc duø ta coù maét thaáy ngaøn daëm. Vì vaäy toâi maéc baåy cuûa anh". Nghe ñaùp ngöôøi thôï saên cho raèng keân keân bieát noùi vaø coù trí tueä, chaéc laø coù hieáu thaûo vôùi cha meï, beøn thaû keân keân ra. Keân keân aáy laø tieàn thaân cuûa Phaät Thích Ca.

 Sau khi thaønh ñaïo, ngaøi caøng hieåu coâng ôn voâ bôø beán cuûa cha meï. Ñeå ñaùp ñeàn coâng ôn ñoù, ngaøi phaûi nhaäp moät haï taïi cung trôøi Ñaïo lôïi ñeå thuyeát phaùp ñoä Phaät maãu ñaéc ñöôïc ñaïo quaû Tu ñaø huôøn. Coøn ñoái vôùi phuï vöông, ngaøi cuõng thuyeát moät ngaøn caâu keä roøng raõ baûy ngaøy ñeâm cho ñeán khi vua cha ñaéc ñaïo quaû A La Haùn roàisau ñoù ngaøi cuõng phuï baù quan traøo thaàn vaên voõ lieäm thi haøi vaø khieân quan taøi cuûa phuï vöông ñeán ñaøi hoûa taùng. Chöøng ñoù chuùng ta cuõng ñuû thaáy loøng yeâu kính cuûa Ñöùc Phaät ñoái vôùi song thaân - nhöõng ngöôøi ñaõ sinh thaønh ra moät nhaân caùch tuyeät theá.

 Trong Brahmasutta, Ñöùc Theá toân daïy cha meï laø hai ñaáng coù coâng ôn voâ löôïng voâ bieân ñoái vôùi con caùi. Neáu ngöôøi con naøo coù hieáu, ra söùc thaâu phuïc naêm chaâu boán bieån cho cha meï cai trò, höôûng söï an laïc ñoät ñænh cuûa traàn gian nhöng vaãn chöa ñaùp ñeàn coâng ôn sinh döôõng trong muoân moät. Vì ngöôøi aáy chæ lo phaàn vaät chaát cuûa cha meï trong kieáp hieän taïi. Phaøm ngöôøi con coù hieáu phaûi coá gaéng laøm sao cho cha meï bieát tu haønh ñeå giaûi thoaùt.

 Nghóa laø phaûi laøm sao cho cha meï thöïc haønh tu taäp ñeå hieåu ñöôïc theá naøo laø nghieäp vaø tin töôûng ôû nôi Tam baûo. Hieåu ñieàu ñoù ñeå bieát boá thí cho ngöôøi ñôøi, deïp boû loøng tham lam, giuùp ngöôøi ngheøo khoù haèng taïo duyeân laønh cho mai sau. Hôn nöõa phaûi bieát boá thí, trì giôùi vaø tham thieàn, giöõ cho thaân khaåu yù ñuôïc thanh tònh vaø trong saïch. Giuùp cho cha meï hieåu ñöôïc cuoäc ñôøi laø voâ thöôøng, khoå naõo vaø voâ ngaõ. Coøn khi cha meï ñaõ quaù vaõng, phaän laøm con phaûi bieát laøm vieäc laønh ñeå hoài höôùng cho cha meï.

 Caâu keä ngoân Sonananda trong boä tuùc sanh chuyeän ñöùc Phaät daïy raèng " Cha meï hy sinh taát caû haïnh phuùc cho con. Khi baø meï bieát raèng trong mình thoï thai, chöa bieát maët con ra sao, trai hay gaùi, nhöng trong loøng baên khoaên lo sôï, haèng van vaùi baøo thai ñöôïc bình an . Nhö vaäy cuõng chöa vöøa loøng, baø coøn ñi coi boùi cho bieát con trai hay gaùi, roài xem naêm thaùng ngaøy sanh coù toát khoâng. Laïi coøn tìm hoûi caùc baäc laõo thaønh coi khi coù thai phaûi kieâng cöõ nhöõng gì, öôùc mong vaø caàu khaån xin cho sanh quyù töû.

 Theo truyeàn thoáng Phaät giaùo Nam Toâng khoâng coù leã Vu Lan, nhöng hoøa mình trong khoâng khí cuûa ngaøy leã hoäi vaø ñoàng thôøi ñeå taïo ñieàu kieän cho ngöôøi Phaät töû höôùng ñeán vieäc thieän , thöôøng, ngaøy raèm thaùng baûy moãi chuøa ñeàu coù toå chöùc leã ñaët baùt hoäi vaø cuùng döôøng leã phaåm töù söï ñeán chö Taêng ñeå hoài höôùng phöôùc baùo cho cha meï ñaõ quaù vaõng. Vieäc laøm treân ñeå nhaéc nhôû ngöôøi Phaät töû nhôù töôûng ñeán cha meï ñaõ quaù vaõng vaø cuõng nhaéc ngöôøi Phaät töû tu taäp haïnh boá thí.

 Ngaøy nay cuoäc soáng hoái haû baän roän, laøm theá naøo ñeå thöïc haønh nhöõng ñieàu ñöùc Phaät ñaõ daïy cho xöùng ñaùng laø baäc chí nhaân chí hieáu. Moãi ngaøy laø chuùng ta phaûi baän bòu vôùi voâ soá coâng vieäc. Hôn nöõa moãi ngöôøi ngoaøi coâng vieäc ra ta coøn phaûi coù thaät nhieàu traùch nhieäm vôùi moïi ngöôøi. Baûn thaân nhoû beù vôùi moät söùc löïc coù haïng nhö chuùng ta laøm sao ñeå chu toaøn moïi vieäc maø khoâng phaûi khoûi phuï loøng sinh döôõng cuûa cha meï.

 Buoåi saùng chuùng ta ñi ngoaøi ñöôøng thaáy treân phoá coù nhöõng cuï giaø ngoài quaán mình trong taám nilon beân goác caây. Ta töï hoûi nhöõng ngöôøi aáy vì sao phaûi ra noâng noåi theá naøy? Chaúng leõ hoï chöa töøng coù gia ñình, con caùi hay sao? Ta neân nghó raèng coù cha coù meï trong nhaø gioáng nhö coù chö thaùnh hieàn taêng ñeå phuïng döôõng, cuùng döôøng cho cha meï laø coâng ñöùc voâ löôïng voâ bieân cuûa chuùng ta vì cha meï cuõng nhö caùc baäc thaùnh taêng ñaõsinh thaønh cho ta moät cuoäc ñôøi , döôõng nuoâi ta neân hình neân voác. Vaäy thì moät lôøi noùi lôùn tieáng keùm leã ñoä trong khi ta böïc boäi khoâng coá yù cuõng ñaõ laøm xuùc phaïm naëng neà ñeán coâng ôn trôøi beå cuûa cha meï. Huoáng hoà quanh tavaãn coøn coù nhöõng haïng ngöôøi ñuoåi cha meï ra khoûi nhaø, chöûi maéng cha meï thaäm teä, ngaøy nay thaäm chí coù nhöõng baäc cha meï ngoài aên côm vôùi naøng daâu hoaëc chaøng reã maø nöôùc maét cöù ngheïn ngaøo. Chaúng nhöõng khoâng quaït noàng aám laïnh maø coøn tieác caû chieác baùnh, chung traø khi ngöôøi ñeán thaêm vì sôï ngöôøi ôû laâu, sôï phaûi cho caùi naøy caùi noï trong khi ñoù cha meï cho mình caû gia taøi khoâng tieác. Haïng ngöôøi nhö vaäy aéc seõ khoâng höôûng ñöôïc haïnh phuùc gia ñình, aéc khoâng traùnh ñöôïc nhöõng ñieàu kinh khuûng nhaát trong cuoäc soáng. Maø ñaõ laø keû haï nhaân nhö theá laøm sao coù theå coù ñöôïc quyeàn cao chöùc troïng ôû treân ñôøi, laøm sao coù ñöôïc loøng thöông töôûng cuûa ñaïi chuùng. Ngöôøi maø baát hieáu vôùi cha meï thaät khoâng theå saùnh baèng loaøi thuù. Hoï seõ chaúng theå naøo ñöôïc laøm ngöôøi tieán hoùa treân baäc thöôïng nhaân, soáng trong coõi thanh cao maø coù theå coøn bò giaùng xuoáng baäc nhaân loaïi thaáp keùm ñeå goäi röûa toäi loãi, aùc nghieäp maø mình ñaõ gaây ra .

 Cho neân phaän söï laøm con ta phaûi bieát coâng ôn cha meï vaø lo ñeàn ñaùp, ñoù laø con ñöôøng cuûa baäc thaùnh nhaân. Baây giôø trôøi ñaát chuyeån muøa möa sa, gioù laïnh ta phaûi yeâu thöông phuïng thôø cha meï, lo cho ngöôøi mieáng aên, giaác nguû, chaêm soùc ngöôøi khi traùi gioù trôû trôøi ñeå côn möa khoâng buoàn nhö tieáng ai khoùc meï, ñeå khoâng nhö laù vaøng rôi laëng leõ cuoái thu. Chaúng nhöõng theá ta coøn phaûi bieát chia sôùt tình thöông yeâu loøng hieáu thaûo cuûa mình ñeán nhöõng ngöôøi giaø neo ñôn coâi cuùt, ñoù môùi laø ñaïo nghóa ôû ñôøi vaø ñoàng thôøi coøn giuùp ta coù dòp laøm vieäc thieän ñeå hoài höôùng cho cha meï ta.