MOÄT BOÂNG HOÀNG CHO CHA

Tuøy buùt cuûa Voõ Hoàng

Trong thôøi hoàng hoang cuûa lòch söû, con ngöôøi chæ bieát coù meï. Khoûi caàn tìm hieåu ñaàu xa, cöù nhìn caùc con vaät thì bieát : gaàn guõi vaø hieàn laønh laø con choù, con gaø, xa xoâi vaø hung baïo laø con beo, con coïp. Sinh ra vaø lôùn leân chæ bieát coù meï, luùc thuùc quanh meï. Bôûi moät leõ ñôn giaûn : khi bieát mình mang thai, con caùi thöôøng soáng caùch ly con ñöïc khoâng cho laïi gaàn.

Con ngöôøi sau naøy thì khoâng. Cha saên soùc meï khi meï mang thai, cha ñôõ ñaàn meï, cha giuùp tay meï pha bình söõa, giaët giuõ taõ loùt khi cha meï coøn ngheøo. Khi cuøng ñaày thaùng, cha chaâm höông ñoát ñeøn thaønh kính caàu xin Muï Baø vaø tham lam caàu khaép thaàn linh phuø hoä cho con mau aên, choùng lôùn. Coù leõ ñoù laø laàn ñaàu tieân, laàn troïng ñaïi nhaát trong ñôøi maø cha troïn loøng nghó ñeán nhöõng vò thaàn linh. Vì con maø tin, maø khaán, maø caàu... cho daãu mang tieáng meâ tín cuõng xin saün saøng vui thaân.

Con leân hai thaùng, ba thaùng, naèm ngöûa huô chaân, huô tay, môû to ñoâi maét ngô ngaùc, xoay ñaàu nhìn vu vô sang traùi, sang phaûi. Roài con bieát heù mieäng cöôøi, caùi cöôøi voâ nghóa nhöng ñuû cho caû nhaø möøng rôõ reo vui. Roõ raøng laø nuï cöôøi cuûa con laøm nôû nhöõng nuï cöôøi xung quanh, laøm raïng rôõ nhöõng khuoân maët, xoùa môø nhöõng neáp nhaên nôi traùn : laàn löôït bieát laät, bieát boø... roài con ngoài vöõng, roài vòn tay ñöùng ñöôïc, roài böôùc nhöõng böôùc ruït reø. Tieáng reo vui, tieáng khuyeán khích vang leân roän raøng laøm ñaàm aám, trong ñoù coù laãn tieáng cuûa cha.

Cha ñöôïc phaân coâng ngoài boùn cho con nhöõng mieáng côm ñaàu tieân, cha phaûi la : "UÙi uøi ! Coi kìa con chuoät. AÊn mau chôù noù aên heát", roài thöøa luùc con ngô ngaùc ñöa maét tìm, cha ñuùt nhanh muoãng côm voâ mieäng. Hôõi ôi, töø ngaøy coù con, cha trôû thaønh nhaøm nhí ñaùng thöông. Con môùi môû mieäng ngaùp, ñoâi maét môùi kheùp hôø maø cha ñaõ voäi vaøng ru, ru caùi kieåu nöûa ngaâm nöûa nöûa haùt vuïng veà maø choïn nhöõng caâu nhaøm nhí phuø hôïp vôùi traïng thaùi taâm hoàn cuûa cha luùc ñoù :

Coù theå cha gioûi nhaïc, cha haùt hay nhöng cha ngöôïng khoâng daùm nghieâm trang caát gioïng, sôï ngöôøi khaùc nghe bieát cha ñang traøn treà nieàm vui, no neâ haïnh phuùc. Vaû chaêng maët con ngaây ngoâ theá ñoù thì cha bieåu dieãn ngheä thuaät ñeå chi ? Cha phaûi ngaây ngoâ theo, coøn duoåi chaân thì cha noùi : "Chaø ! Boä ñònh veà thaêm ngoaïi haû ?". Rôø caùi ñít nung nuùc thòt, cha beá chaïy vöøa noùi nöïng : "AØ, con heo uù ñaây. Ai ra mua !". Quaû laø nhöõng giaây phuùt haân hoan cöïc ñoä. Nhöng phaûi chôït döøng laïi. Sôï ngöôøi khaùc nghe. Phaûi che giaáu haïnh phuùc ñeå toû raèng mình khoâng taàm thöôøng. Khi coù hoïc, cha thöôøng phaûi taïo veû maët nghieâm trang. Döôùi thôøi Nho giaùo, cha ñöôïc goïi laø nghieâm ñöôøng. Hai möôi tuoåi ñaäu cöû nhaân, ñaäu tieán só thì phaûi mang boä maët laïnh luøng cuûa moät quan hoan. Chæ coù ngöôøi cha queâ muøa môùi thong dong coõng con boán naêm tuoåi ñi chôi ngheâu ngao khaép xoùm, böùt laù chuoái quaán keøn. Lôùn leân, cha con cuøng laøm luïng caïnh nhau treân saân luùa, giöõa raãy khoa. Xaõ hoäi hoâm nay trí thöùc hôn, vaên minh hôn, trong cuoäc soáng cha moät ngheà, con moät ngheà, ai lo phaàn naáy, roát cuoäc tình thöông cha con trôû neân lôït laït. Tình quaán quít cha con chæ theå hieän khi con coøn nhoû ; quaù baäc tieåu hoïc, con baét ñaàu lôùn, baét ñaàu choïn baïn laø baét ñaàu xa cha. Töø ñoù cha thöôøng chæ ñoùng vai ngöôøi cung caáp tieàn cho con aên hoïc, may saém, nguoàn kinh nghieäm khoân daïi ñeå ñöa lôøi chæ baûo khuyeân raêng. Taát caû ñeàu chæ laø lyù trí laïnh luøng.

Chöù meï thì khoâng. Nghó ñeán meï laø moät chuoãi hình aûnh eâm aùi hieän ra : meï ñang naëng ñeû ñau, meï vaïch vuù cho buù, meï boàng ru nguû, meï oâm hoân nöïng, meï taäp ñöùng, taäp ñi. Khoûi caàn lyù luaän khoûi nhìn ñaâu xa, cöù nghó ñeán meï laø nhö thaáy roõ hoài nhoû mình naèm nhö theá naøo trong voøng tay meï, æa ñaùi töï do treân mình meï vaø meï lo giaët, lo thay, quen thuoäc vôùi muøi khai, muøi thoái. Vôùi cha thì phaûi suy nghó môùi thaáy, bôûi moïi söï thöông yeâu chæ hieän roõ khi mình coøn nhoû. Baáy giôø neáu may maø bieát ñöôïc laø nhôø ngaãu nhieân thaáy moät ngöôøi cha naøo ñoù ñang thöông yeâu saên soùc ñöùa con nhoû cuûa hoï.

Tìm trong vaên chöông thì thöôøng chæ gaëp loaïi :

Nuùi naøy nhaát ñònh laø phaûi lôùn laém vaø coâng cha cuõng lôùn nhö vaäy. Khoâng thaáy ghi laïi moät neùt caûm ñoäng veà ngöôøi cha maø chæ phaùc qua moät hình aûnh uy nghi, nhöng xa caùch, gôïi söï toân suøng. Moïi ngöôøi ñeàu thuoäc, ñeàu ñoïc laøu laøu, nhöng maø thaûn nhieân nhö ñoïc khaåu hieäu.

Ngöôøi cha quen thuoäc, cha cuûa Maãn Töû Khieâm, thì ñöôïc veõ ra laø moät ngöôøi bieát laøm boån phaän : boån phaän cöôùi keá thieáp khi vôï caû cheát vaø boån phaän ñuoåi keá thieáp ñi vì Maãn Töû Khieâm bò ngöôïc ñaõi. Maø cuõng ngaãu nhieân môùi bieát ñöôïc con khoå khi thaáy con maëc aùo raùch rung raåy ñaåy xe cho mình.

Ngöôøi cha trong cuoán Luaân Lyù giaùo khoa thö deã thöông hôn.

Truyeän keå : Meï ñi chôï mua veà cho con traùi cam. Con nghó ñeán cha laøm luïng naéng noâi, lieàn caàm traùi cam ra ñoàng ñöa taëng cha. Cha nghó ñeán meï ñaàu taét maët toái ôû nhaø, lieàn caàm traùi cam ñem veà taëng meï. Traùi cam ñi veà moät voøng, daøi vaø roäng hôn sôïi daây tình caûm con thöông cha, roäng khaép ba laàn vì theâm tình meï thöông con, tình choàng thöông vôï.

Coå vaên thöôøng naëng nghóa lôùn, nheï tình rieâng. Phaïm Troïng Yeâm, teå töôùng ñôøi Toáng, sai con laø Thuaàn Nhaân chôû naêm traêm thuøng thoùc veà queâ. Ñeán Ñan Döông, nhaân gaëp Thaïch Man Khanh laø baïn cuõ cuûa cha ñang bò khoán quaãn vì bò ba caùi tang doàn daäp. Nhaân taëng heát naêm traêm thuøng thoùc. Laïi ngheù hai coâ con gaùi cuûa Thaïch Man Khanh ñeán tuoåi maø ñang eá choàng, lieàn taëng luoân caùi thuyeàn. Veà keå laïi chuyeän cha nghe. Nghe tôùi choã hai coâ gaùi cuûa baïn eá choàng, Phaïm Hieàn ngaét lôøi hoûi :

- Sao con khoâng cho luoân caùi thuyeàn ?

Cuoäc soáng baét cha höôùng maét ra ngoaøi ñôøi, nhìn ñôøi, laên loän vôùi ñôøi. Meï thì nhìn vaøo trong nhaø, nhìn vuoâng saân chaùi beáp, con gaø, con choù, caây oåi, caây xoaøi vaø baày con cuûa meï. Con gaàn meï hôn cha laø vaäy. Cha laëng leõ ñi laøm kieám tieàn, con ñaâu bieát bao nhieâu gian lao cöïc nhoïc, lo toan ñoái phoù laøm meät moûi gaân coát vaø trí oùc cha. Veà ñeán nhaø tìm söï yeân tænh, nhieàu khi mang caùi böïc boäi, caùi caùu gaét töø ngoaøi xaõ hoäi mang veà theo. Con phaûi len leùn boû ra nhaø sau, im laëng, caøng xa caøng toát, gaàn nhö muoán xoùa boû caùi hieän höõu cuûa mình. Söï caùch xa giöõa cha con thöôøng baét ñaàu nheï nhaøng nhö vaäy. Caøng theâm xa caùch bôûi sao caïnh meï con thaáy eâm ñeàm. Ai laøm ra tieàn khoâng caàn bieát, chæ bieát muoán nhai vieân keïo, muoán caén traùi oåi laø chæ caàn thoû theû vôùi meï. Mua caây vieát môùi, saém ñoâi deùp môùi... thaûy thaûy meï ñoùng vai baø tieân. Toäi thaân cha, caïnh baø tieân hieàn, cha thaønh Thieân Loâi ; baø tieân caøng hieàn, cha caøng thaønh La Saùt.

Khoâng, cha khoâng muoán vaäy. Cha thöông con nhöng cuoäc soáng phaân coâng, moãi ngöôøi moãi vieäc. Meï nhö coïng maønh, nhaùnh thaáp caøng gaàn ñeå traùi non xuùm xít baâu quanh. Cha nhö thaân vöõng chaéc, baùm reã thaät chaët, huùt nhöïa nuoâi hoa, nuoâi traùi.

Thaân chæa nhöõng caønh lôùn ñaâm ngang, thaân vöôn leân nhöõng nhaùnh cao phuû treân ñaàu che möa che naéng. Cha caân nhaéc lôøi noùi, chæ noùi khi caàn, con lôøn meï thì caøng phaûi nghieâm. Meï laø tình caûm, cha laø lyù trí, meï laït loøng cha phaûi giöõ kyû cöông. Meï chín boû laøm möôøi, cha phaûi caàm caân naûy möïc. Ñi vaøo böôùc tröôûng thaønh töø möôøi ba, möôøi boán tuoåi, con caøng ngaøy caøng ngaïi cha, traùnh cha roài xa cha laø vaäy.

Nhöng ñöøng ñôn giaûn, baát coâng, queân caùi thôøi ta leân naêm, leân möôøi, keûo trôû thaønh boäi baïc. Haõy nhìn nhöõng ñöùa ba tuoåi laøm nuõng vôùi cha. Baét cha beá chaïy nhong nhong. Baét phaûi daét ra coång ñöùng nhìn xe coä. Baét phaûi coù cha naèm caïnh quaït cho môùi chòu nguû. Leân taùm, leân chín thì hay chaïy tôùi nôi cha laøm vieäc ñeå ñoùn cha cuøng veà. Treân ñöôøng ñi phaûi naém tay cha, thænh thoaûng nhìn leân maët cha, daãu laø khuoân maët taàm thöôøng hay xaáu xí.

Tuoåi giaø chieác boùng, meï deã soáng theo con, daâu, reã. Luùc thuùc sôùm hoâm, chaêm chuùt tæ mæ, meï uoán mình theo neáp soáng, meàm moûng ung dung nhö nöôùc. thöôøng cha thì khoâng, cha ít cam khuaát phuïc reã, daâu. Chòu soáng haét hiu, thieáu thoán, coát traùnh tröôùc caùi giaû boä naëng tai cuûa daâu, caùi im laëng coá yù cuûa reã. Meï bieát yù neân khi phaûi nhaém maét vónh bieät, meï thöôøng thoån thöùc daën doø : "Anh ôû laïi nuoâi con. Gaéng kieám moät ngöôøi hieàn laønh giuùp ñôõ. Chôù ñaøn oâng khoâng chòu khoå ñöôïc laâu".

Phaûi, tuoåi caøng cao, khoå caøng choàng chaát, daâu, reã khoâng aên hieáp thì coù con muoãi, con kieán aên hieáp thay. Cöù caén, cöù chích, naïn nhaân nghe ñau ñaâu ñaäp ñoù, chöù maét môø ñaâu coøn thaáy roõ.

Nhìn leân baàu trôøi ñaâu coøn thaáy choøm Baéc ñaåu maø môùi ngaøy naøo löõng thöõng daét con ñi trong saân cha chæ cho con nhìn.

Con nay ñang tuoåi trung nieân, baän theo quyeàn löïc, vui vôùi vôï con, beø baïn, vieäc baùo hieáu cho cha thöôøng toû ra buûn xæn. Neáu coù ai traùch höûng hôø, cheãnh maûng thì thieáu chi lyù leõ daãn ra: "Ñöôïc vaäy coøn ñoøi gì nöõa ?.... Trôøi ôi, thì giôø ñaâu !".

Phaûi, thì giôø ñaâu ? Ngöôøi xöa hay nhaéc phaän con kíp baùo hieáu bôûi töø duïc döôõng nhi thaân baát ñaõi, con muoán nuoâi maø cha meï khoâng chôø.

Khi con ôû tuoåi trung nieân thì cha vaøo giai ñoaïn giaø yeáu. Beà ngoaøi, ngoù daãu phöông cöông nhöng noäi taïng thöôøng ñang reäu raõ. Deã hieåu thoâi maø, moät ñoà vaät duøng ñaõ saùu chuïc naêm roài thì daãu coù laïc quan ñeán ñaây cuõng chæ coù theå taïm noùi : "Cuõng coøn khaù". Cha thænh thoaûng caûm thaáy hôi ñau nôi naøy, chôït nghe coù caùi nheùo nôi kia. Ñoâi hoài boãng meät voâ côù. Nhöng cha thöôøng im laëng khoâng noùi. Nhöõng caâu noùi khoâng coøn caàn thieát, eâm aùi cho con nöõa khi con coøn nhoû. Baây giôø, nhöõng caâu noùi ñaày quaáy raày con. Ñaønh aâm thaàm nghó ñeán caâu Vaïn vaät voâ thöôøng.

Saùch xöa daïy : Hoân ñònh thaàn tænh, ta dòch : "Toái vieáng sôùm thaêm", laït leûo ngheøo naøn neáu khoâng coù ngöôøi giaûng cuï theå baèng cha meï giaø thöôøng caàn ñoâi maét vaø baøn tay con, tröôùc vaø sau giaác nguû. Ñaõ naèm trong muøng thì löôøi ñöùng daäy ñeå kheùp bôùt caùnh cöûa, ñeå laáy caùi meàn, ñeå tìm loï daàu. Nguõ moät ñeâm saùng daäy, trong mình coù gì thay ñoåi. Ñoù laø luùc con caàn hoûi han meï cha môùi daùm giaûi baøy. Gaàn nhö moïi ngöôøi con, cuoái cuøng ñeàu aâm thaàm töï traùch, laëng leõ xoùt xa. Cha bieát tröôùc taâm traïng ñoù, phoøng xa ngaøy n aøo mình töø traàn con môùi chôït aân haän muoän maøng, neân trong moãi böùc thö göûi con, cha ñeàu keát thuùc baèng söï baèng loøng, raèng con ñaõ hoïc haønh thaønh ñaït vaø cha maõn nguyeän, cha vui. Loøng vò tha, loøng hy sinh cho con keùo daøi maõi sau khi nhaém maét.

Baùo hieáu ñaâu chæ moùn quaø, maø coù theå ñoâi thaùng göûi moät böùc thö. Noäi dung ñaâu ñoøi hoûi cao sieâu, chæ caàn möôi doøng löôïc keå chuyeän ñaõ nghe, moät ñieàu vöøa thaáy. Thì cuõng nhö baïn beø baïn gaëp nhau, chaøo nhau moät caâu raát nhaûm maø vaãn raát caàn : "Ñi ñaâu ñoù ? Maïnh gioûi ?". Sinh nhaät cha, taëng moät caønh hoa. Neáu ôû thaønh phoá xa, hai ba ñöùa gôûi veà hai, ba böùc ñieän chuùc möøng, toán khoâng bao nhieâu maø taïo ñöôïc söï roän raøng tôùi taáp. Nieàm vui tinh thaàn ñaâu thua böõa tieäc cao löông ?

Ngaøy Vu Lan, nhieàu chuøa toå chöùc leã hoäi boâng hoàng caøi aùo. Hoa hoàng töôïng tröng cho meï. Ñeå toû loøng thöông nghó tôùi cha, nhieàu nôi buoäc theâm daûi nô töôïng tröng cho cha. Cha coøn : nô xanh. Cha maát : nô traéng. Leã ñöôøng xeáp thaønh boán daõy, daõy cha meï song toaøn, hoa hoàng, nô xanh. Meï coøn, cha maát : hoa hoàng nô traéng. Meï maát, cha coøn : hoa traéng, nô xanh. Meï cha ñeàu maát : hoa traéng, nô traéng. Ngöôøi döï leã ñöùng theo hoaøn caûnh cuûa mình. Coù laàn, moät em nhoû tuoåi chöøng leân taùm ñöùng trong haøng hoa traéng nô traéng. Em nhìn quang, tuûi thaân khoùc oøa vaø caû leã ñöôøng cuøng khoùc oøa theo.

Cha cuõng nhö meï, roài seõ moät ngaøy :

neân moãi ngöôøi con ñeàu phaûi voäi vaøng. Traû hieáu khoâng bao giôø ñuû, khoâng ñöôïc coi laø dö bôûi tình cha thöông con laø cho chöù khoâng phaûi cho vay ñeå coù theå goïi laø traû ñuû./.