PHAÀN C NHAÄN ÑÒNH VAØ KEÁT LUAÄN Phaät giaùo töø laâu ñaõ thaâm nhaäp vaøo taâm hoàn, neáp nghó, loái soáng cuûa daân toäc Vieät Nam vaø ñaõ trôû thaønh baûn chaát vaø baûn saéc cuûa daân toäc Vieät Nam. Trong baøi xaõ luaän cuûa taïp chí Phaät giaùo Vieät Nam ñaõ vieát : "Trong taâm hoàn daân toäc Vieät Nam thaät ñaõ saün coù maàm moùng tinh thaàn Phaät giaùo. Heøn gì maø Ñaïo Phaät vôùi daân toäc Vieät Nam trong gaàn hai ngaøn naêm nay, bao giôø cuõng theo nhau nhö boùng vôùi hình trong cuoäc sinh hoaït toaøn caàu. Ñaõ laø vieân ñaù neàn taûng cho vaên hoùa daân toäc, coá nhieân Phaät giaùo Vieät Nam vónh vieãn phaûi laø moät yeáu toá baát ly cuûa cuoäc soáng toaøn dieän. Ngaøy nay nhöõng haøo nhoaùng cuûa moät neàn vaên minh vaät chaát ñaõ laøm môø maét moät soá ñoâng ngöôøi, nhöng cô baûn cuûa neàn vaên hoùa daân toäc ñang coøn beàn chaët, khieán cho ngöôøi Vieät Nam duø coù bò loâi cuoán phaàn naøo trong moät thôøi gian, roài cuõng hoài ñaàu trôû laïi vôùi coäi nguoàn yeâu daáu ngaøn xöa...". (29) Thaät vaäy, Ñaïo Phaät ñaõ aûnh höôûng ñeán moïi sinh hoaït cuûa ngöôøi Vieät töø trieát lyù, tö töôûng, ñaïo ñöùc, vaên hoïc, ngheä thuaät cho ñeán phong tuïc taäp quaùn, neáp soáng neáp nghæ... tìm hieåu vaø nghieân cöùu veà "Söï aûnh höôûng cuûa Phaät giaùo trong ñôøi soáng ngöôøi Vieät", chuùng ta caøng thaáy roõ nhaän ñònh treân. Töø quan nieäm nhaân sinh quan, theá giôùi quan, ñaïo lyù, thaåm myõ cho ñeán lôøi aên tieáng noùi cuûa quaûng ñaïi quaàn chuùng ít nhieàu ñeàu chòu aûnh höôûng cuûa trieát lyù vaø tö töôûng Phaät giaùo. Nhöõng caâu noùi ñaàu löôõi "ôû hieàn gaëp laønh", "toäi nghieäp", "haèng haø sa soá", "ta baø theá giôùi"... laø ñieàu phoå bieán trong quan heä öùng xöû giöõa moïi ngöôøi, caùc ngaøy ñaïi leã Phaät giaùo, ngaøy raèm, muøng moät hay leã teát daân toäc moïi ngöôøi daân duø baän roän ñeán maáy cuõng vaøi laàn trong ñôøi ñeán vieáng caûnh chuøa ñeå chieâm baùi chö Phaät, chung vui leã hoäi hoaëc ñeå gaàn guõi, tìm hieåu nhöõng di tích lòch söû vaên hoùa cuûa daân toäc, Chuøa laøng moät thôøi ñaõ ñoùng vai troø trung taâm trong sinh hoaït vaên hoùa tinh thaàn coäng ñoàng laøng xaõ cuûa ngöôøi Vieät vaø chuùng ta khoâng theå phuû nhaän yù kieán trong quyeån "vaên hoùa Vieät Nam toång hôïp 1985 - 1995" : "Neáu khoâng coù nhöõng hoaït ñoäng Phaät giaùo lòch ñaïi thì chuùng ta seõ maát ñi hôn nöûa soá di tích vaø danh lam thaéng caûnh maø hieän nay ta töï haøo" (30). Taïi sao Phaät giaùo ñaõ ñeå laïi nhieàu daáu aán saâu ñaäm trong taâm hoàn, tình caûm, trong phong tuïc taäp quaùn vaø caûnh quan cuûa daân toäc Vieät Nam nhö vaäy ? Nhìn laïi lòch söû vaø vaên hoùa daân toäc, ta thaáy raèng ngay töø nhöõng theá kyû ñaàu coâng nguyeân Phaät giaùo ñaõ truyeàn vaøo Vieät Nam vaø tö töôûng, trieát hoïc Phaät giaùo coù nhieàu ñieåm phuø hôïp vôùi taâm tö, tình caûm, ñaïo lyù daân toäc neân ñaõ ñöôïc ngöôøi Vieät Nam nhanh choùng tieáp nhaän vaø dung hoùa. Ngöôøi Vieät voán hieàn laønh, hieáu hoøa, hieáu sinh, chaân thaät, yeâu thöông ñoàng loaïi. Ñaïo Phaät thì daïy con ngöôøi bieát aên ôû hieàn laønh, thaáy roõ leõ phaûi traùi, boû aùc laøm laønh, caûi taø quy chaùnh trau doài ñöùc haïnh vaø thaêng hoa trí tueä, cho neân ñöôïc quaûng ñaïi quaàn chuùng chaáp nhaän. Qua quaù trình lòch söû, traûi qua bao cuoäc bieán ñoåi thaêng traàm cuûa ñaát nöôùc, Phaät giaùo ñaõ khaúng ñònh mình vaø coù moät choã ñöùng vöõng chaéc trong loøng cuûa daân toäc, toàn taïi vaø phaùt trieån cuøng vôùi daân toäc. Roõ raøng Phaät giaùo ñaõ ñoùng goùp cho daân toäc ta nhieàu thaønh töïu ñaùng keå veà kinh teá, chính trò, vaên hoùa vaø xaõ hoäi. Lòch söû ñaõ chöùng minh nhöõng giai ñoaïn hieåm ngheøo cuûa ñaát nöôùc tröôùc hoïa xaâm laêng; nhieàu vò thieàn sö Phaät giaùo, ñoàng baøo Phaät töû ñaõ chung löng ñaáu caät vôùi daân toäc, choáng giaëc, baûo veä non soâng, tranh ñaáu cho coâng baèng vaø töï do. Göông saùng cuûa thieàn sö Khuoâng Vieät thieàn sö Vaïn Haïnh coøn kia, coâng lao lôùn cuûa vua Traàn Nhaân Toâng ñoái vôùi ñaát nöôùc vaø daân toäc coøn ñoù, tieáng chuoântg thöùc tænh cuûa Hoøa thöôïng Thích Quaûng Ñöùc vaãn coøn vang voïng ñaâu ñaây... Phaät giaùo ñaõ töøng ñoùng moät vai troø trong vieäc cuûng coá tinh thaàn ñoaøn keát cuûa toaøn daân vaø ñaáu tranh baûo veä ñaát nöôùc. Khi ñaát nöôùc hoøa bình, vaên hoùa vaø daân toäc coù ñieàu kieän phaùt trieån, Phaät giaùo cuõng goùp phaàn khoâng nhoû laøm neân nhöõng tinh hoa vaên hoùa cuûa daân toäc. Nhöõng maùi chuøa cong vuùt gaàn guõi, duyeân daùng, nhöõng töôïng ñaøi Thích Ca, töôïng Quan AÂm nghìn maét, nghìn tay, caùc boä töôïng La Han vôùi nhöõng ñöôøng neùt tinh xaûo, soáng ñoäng döôùi con maét thaùn phuïc vaø cung kính cuûa du khaùch quoác teá, nhöõng leã hoäi roän raøng, nhöõng aùng vaên chöông traùc tuyeät... maõi maõi laø nieàm töï haøo cuûa ngöôøi Vieät Nam. Tuy nhieân, chuùng ta caàn phaûi nhìn nhaän raèng chính tinh thaàn khai phoùng, dung hoøa vaø phöông tieän cuûa Phaät giaùo VN ñaõ bò moät soá ngöôøi lôïi duïng vaø coá tình hieåu sai laïc ñi, bieán Phaät giaùo, chuøa chieàn thaønh moät nôi xa laùnh, taùch bieät vôùi xaõ hoäi, cuùng kieán meâ tín vaø bò keû xaáu lôïi duïng ñeå xin xaêm, boùi queû, ñoát vaøng maõ, laø nhöõng sinh hoaït bieán daïng voán khoâng phaûi cuûa Ñaïo Phaät. Ngöôøi vieát baøi naøy ñaõ hôn moät laàn caûm thaáy hoå theïn, khi nghe caùc nhaø nghieân cöùu toân giaùo nöôùc ngoaøi ñeà caäp ñeán nhieàu loaïi hình meâ tính dò ñoan maø hoï ñaõ muïc kích ñöôïc khi ñeán thaêm caùc chuøa ôû Vieät Nam. Do ñoù, ngöôøi vieát thieát nghó, ñaùnh giaù veà taàm aûnh höôûng veà vò trí vaø vai troø Phaät giaùo trong neàn vaên hoùa vaø lòch söû daân toäc caàn phaûi döïa treân tinh thaàn khoa hoïc vaø khaùch quan ñeå thaáy nhöõng maët thieáu soùt, laïc haäu, teä naïn ñeå coù theå haïn cheá, loaïi boû cuõng nhö maët tích cöïc, höõu ích ñeå duy trì vaø phaùt trieån. Trong boái caûnh ñaát
nöôùc ñang chuyeån mình ñeå
hoøa nhaäp vaøo traøo löu phaùt trieån
vôùi theá giôùi, Vieät Nam caàn
phaûi môû cöûa ñeå giao löö
vôùi baïn beø quoác teá ngoû
haàu tieáp thu vaø hoïc taäp nhöõng
tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät hieän
ñaïi. Ñieàu ñoù seõ daãn
ñeán söï du nhaäp nhieàu luoàng
vaên hoùa ngoaïi lai. Trong ñoù coù
caùi toát, coù caùi xaáu, laøm
sao chuùng ta coù theå phaân bieät vaø
tieáp thu caùi toát vaø giaûi tröø
caùi xaáu ? Ñaây laø moät caâu
hoûi lôùn cho caùc nhaø giaùo
duïc, ñaïo ñöùc, xaõ hoäi,
toân giaùo... vaø noù ñaõ trôû
thaønh moät vaán ñeà cuûa quoác
gia chöù khoâng phaûi chæ laø chuyeân
caù nhaân hay rieâng tö nöõa. Lôøi
giaûi ñaùp roõ raøng nhaát laø
neáu chuùng ta coù moät neàn vaên
hoùa laønh maïnh; ñaäm ñaø
baûn saéc daân toäc vôùi nhöõng
tö töôûng truyeàn thoáng toát
ñeïp seõ giuùp chuùng ta nhaän ñònh,
chaéc loïc vaø cuõng laø lieàu
thuoác toát nhaát giuùp chuùng ta choáng
laïi nhöõng caën baõ vaên hoùa
ngoaïi nhaäp hoaëc vaên hoùa meâ tín
phaùt sinh töø baûn ñòa. Nhöõng
yeáu toá tích cöïc cuûa Phaät
giaùo laø moät phaàn tö töôûng
vaên hoùa Vieät seõ cuøng vôùi
vaên hoùa daân toäc Vieät laøm nhieäm
vuï choïn loïc vaø phaùt trieån vaên
hoùa Phaät giaùo vaø vaên hoùa daân
toäc trong thôøi ñieåm hieän nay laø
heát söùc caàn thieát vaø caáp
baùch./.
______________________________________ CHUÙ THÍCH: (1) Goàm caùc taøi lieäu lòch söû giaù trò hieän nay laø : - Phaät giaùo Vieät Nam töø khôûi nguyeân ñeán theá kyû XIII (nguyeân taùc chöõ Haùn cuûa Traàn Vaên Giaùp, Tueä Syõ dòch ra Vieät ngöõ, Tu thö Vieän Ñaïi Hoïc Vaïn Haïnh xb Saøi Goøn 1967). - Vieät Nam Phaät giaùo söû löôïc. Thích Maät Theå, Minh Ñöùc, Ñaø Naüng, 1970. - Vieät Nam Phaät giaùo söû luaän. Nguyeãn Lang, nhaø xuaát baûn vaên hoïc, Haø Noäi, 1994. - Lòch söû Phaät giaùo Vieät Nam, Nguyeãn Taøi Thö (chuû bieân) nhaø xuaát baûn khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi 1988. (2) Saùch A Corelated History of the far East cuûa Maria Penkala ghi : "C. 240 Buddist introduced into Ceylon by Mahendra, Son of Asoka, Kingdom of Au Lac, The history of the Black river". (3) Lòch söû Bang giao Vieät Nam vaø Ñoâng Nam AÙ, GS TS Phan Laïc Tuyeân, vieän ñaøo taïo môû roäng khoa Ñoâng Nam AÙ Hoïc, Thaønh Phoá Hoà Chí Minh, 1993. (4) Baøi "Phaûi chaêng Ñoà Sôn laø nôi ñaàu tieân nöôùc ta tieáp xuùc vôùi Ñaïo Phaät" trong saùch Phaät giaùo, vaên hoùa vaø daân toäc "trang 12, Haø Noäi, 1990. (5) Thieàn tuyeån Taäp Anh, trang 98. Leâ Maïnh Thaùt, baûn Roneùo, 1976. (6) "Nhöõng con ñöôøng tô luïa" taïp chí Unesco soá thaùng 3 naêm 1989. Ferdinad Von Richthojen, moät nhaø ñòa lyù, ñòa chaát ngöôøi Ñöùc, goïi nhöõng con ñöôøng thöông maïi noái lieàn Ñoâng Taây aáy laø Seidenstrassen. Ñoù laø con ñöôøng truyeàn baù tö töôûng, kyõ thuaät, toân giaùo, ngheä thuaät vaø ñaõ goùp phaàn vaøo söï giao phoái giöõa caùc neàn vaên minh. (7) Lòch söû Phaät giaùo theá giôùi, taäp II, Tònh Haûi phaùp sö, nhaø xuaát baûn Ñaïi Hoïc vaø giaùo duïc chuyeân nghieäp, Haø Noäi, 1992. (8) Phaät giaùo vôùi daân toäc, trang 2, Thích Thanh Töø, thaønh hoäi Phaät giaùo TP. HCM xuaát baûn, 1992. (9) Theo Tìm veà baûn saéc vaên hoùa Vieät Nam, trang 483, tieán só Traàn Ngoïc Theâm, NXB TP. HCM 1996. (10) Tieàn thaân chuøa Moät Coät (Haø Noäi) sau naøy, chuøa Dieân Höïu xaây naêm 1049 vôùi quy moâ raát to lôùn. (11) Theo taøi lieäu môùi nhaát laø saùch Nam Haø Di tích vaø thaéng caûnh (Sôû VHTT Nam Haø, 1994). (12) Vaên phoøng II ñöôïc dôøi veà thieàn vieän Quaûng (soá 294 Nam Kyø Khôûi Nghóa, quaän 3, TP. HCM) töø ñaàu naêm 1993. (13) Hoäi nghò toå chöùc taïi Thieàn vieän Quaûng Ñöùc, TP. Hoà Chí Minh, töø ngaøy 13 - 16 / 01/ 1994. (14) Con soá coù theå cao hôn vì vieäc thoáng keâ chöa hoaøn taát. (15) Theo Baùch Gia Chö Töû, NXB TP. HCM, 1992. (16) Coù caùc vò nhö Voõ Taéc Thieân, Löông Voõ Ñeá (17) Phaùp Vaân, Phaùp Vuõ, Phaùp Loâi vaø Phaùp Ñieån. (18) Söï tích Man Nöông keå raèng : "Khi ñeõo tôùi caây, choã ngaøy xöa sö khaâu Ñaø La giaáu ngöôøi con gaùi, thì choã aáy ñaõ hoùa thaønh moät phieán ñaù raát cöùng. Buùa rìu cuûa thôï ñeõo vaøo bò söùt meû heát. Môùi laáy phieán laù neùm xuoáng nöôùc, phieán ñaù aáy phoùng ra haøo quang... moïi ngöôøi thaáy vaäy lieàn vôùt phieán ñaù leân vaø röôùc vaøo ñieän Phaät maø thôø". Theo lòch söû Phaät giaùo Vieät Nam, Haø Noäi, 1988, trang 49. (19) Xem baøi "Ñaïo Phaät Vieät Nam qua caùi nhìn cuûa hai Phaät töû Ñan Maïch". Thích Nguyeân Taïng phoûng vaán oâng Ole Felsby vaø baùc só Pia Jeppesen, Baùo Giaùc Ngoä, soá 2, thaùng 5, 1996. Trang 67 - 96. (20) Goàm coù Thieàn sö Thích Minh Chaâu, TS Thích Thieän Sieâu, TS Kim Cöông Töû vaø TS Thích Danh Nhöôõng laø Ñaïi bieåu Quoác hoäi cuûa nöôùc Coäng hoøa Xaõ hoäi Chuû nghóa Vieät nam khoùa VIII & IX. (21) Theo Vaên hoùa Vieät Nam toång hôïp 1989 - 1995 - NXB vaên hoùa vaên ngheä Trung öông, Haø Noäi 1989. (22) Ngoïc Sôn, laø ñeàn, nhöng daân gian cuõng coù khi goïi laø chuøa, vaû chaêng trong yù nieäm cuûa ngöôøi Vieät Nam, nhieàu khi ñeàn vaø chuøa vöøa laø hai vöøa laø moät. (23) Theo Töø Ñieån vaên hoïc taäp I, trang 167, NXB KHXH, Haø Noäi 1983. (24) J. Leiba (1912 - 1941), oâng sinh ra taïi Yeân Baùi neân cha meï ñaõ ñaët teân cho oâng laø Leâ Vaên Baùi, khi laáy buùt hieäu oâng ñaõ xeáp laïi caùc thöù töï chöõ trong teân thaønh Leiba vaø ñaõ theâm chöõ J ôû ñaàu. Goïi J. Leiba, chuùng ta thaáy caùi teân chaúng Vieät Nam chuùt naøo nhöng thô cuûa oâng mang laïi nhieàu maøu saéc coå ñieån cuûa Vieät Nam. (25) "Caùc tænh mieàn Nam", trang 117 Sôn Nam, NXb Ñoâng Phoá, Saøi Goøn, 1974. (26) Myõ thuaät thôøi nay, NXB Myõ thuaät, Haø Noäi 1989. (27) Theo "Ngoâi chuøa vaø vaên hoùa laøng xaõ Vieät Nam", luaän vaên cao hoïc ngöõ vaên, cuûa Voõ Vaên Töôøng tröôøng ñaïi hoïc toång hôïp TP. HCM, 1994 trang 60. (28) Hieän ñöôïc toân trí taïi vieän Baûo taøng Myõ thuaät, Haø Noäi, töôïng ñöôïc döïng töø theá kyû thöù 16, cao 2,90m. (29) Taïp chí Phaät giaùoVieät Nam, quan ñieåm cuûa Toång Hoäi Phaät giaùo Vieät Nam, soá ra ngaøy 15/8/1956. (30) Vaên hoùa Vieät Nam toång hôïp... 1989 - 1995 - NXB vaên hoùa vaên ngheä Trung öông, Haø Noäi 1989. ---------------------------------------- TAØI LIEÄU THAM KHAÛO A. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO CHUYEÂN ÑEÀ : 1. ÑAØO DUY ANH, (1992)
, Vieät Nam vaên hoùa söû cöông.
NXB TP. HCM.
B. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO CHUNG : 36. TÖØ ÑIEÅN
VAÊN HOÏC, Taäp I vaø II, NXB KHXH, Haø Noäi
1983-1984.
|