RAÈM THAÙNG BAÛY

HT. Thích Thieän Sieâu

 I. YÙ Nghóa

 Raèm thaùng baûy theo tuïc leä nhaân gian Vieät Nam goïi laø ngaøy xaù toäi vong nhaân. Ngaøy raèm thaùng baûy coù nhieàu yù nghóa:

 Thöù nhaát, ngaøy Phaät hoan hyû. Ngaøy raèm thaùng baûy goïi laø ngaøy ñöùc Phaät hoan hyû, bôûi leõ trong thaát chuùng ñeä töû cuûa Phaät, Chuùng Tyû-kheo laø Chuùng ñeä töû gaàn guûi nhaát, Chuùng thöøa ñöông Phaät phaùp ñeå truyeàn baù giaùo hoùa cho chuùng sinh, Chuùng mang hình daùng cuûa Phaät laøm göông maãu ôû theá gian, Chuùng maø trong ba thaùng an cö kieát haï ñaõ vieân maõn vaø keát thuùc vaøo ngaøy raèm thaùng baûy aâm lòch. Thoâng thöôøng, khi chö Taêng thoï giôùi phaùp xong laø tu nieäm, nhöng vì Phaät söï ña ñoan neân söï tu nieäm aáy khoâng ñöôïc chuyeân caàn baèng ba thaùng an cö. Ba thaùng an cö theo Luaät Phaät cheá, Chuùng Tyû-kheo phaûi caám tuùc ôû yeân, haïn cheá toái ña söï ñi laïi, moät laø vì phong thoå AÁn Ñoä luùc baáy giôøi muøa haï laø muøa möa, caùc loaïi coân truøng sinh saûn ra nhieàu, maø chuùng Taêng ñi khaát thöïc seõ daãm ñaïp leân nhieàu loaïi coân truøng, laøm toån thöông ñeán loøng töø bi teá vaät. Thöù hai laø, chuùng Taêng ñi khaát thöïc thì y, aùo, bình baùt seõ bò thaám öôùt, maát trang nghieâm, neân theá gian coù phaàn cheâ traùch. Vì vaäy, neân ñöùc Phaät daïy Chuùng Tyû-kheo trong ba thaùng muøa möa phaûi caám tuùc an cö, haïn cheá vieäc ñi ra ngoaøi ñeå taäp trung vaøo söï tu nieäm, cuûng coá söï soáng trong thanh tònh hoøa hôïp, caûnh tænh thaân taâm ñeå tinh taán trong con ñöôøng ñaïo haïnh. Cho neân moät khi ñeä töû cuûa Phaät tu haønh trong ba thaùng vieân maõn thanh tònh, keát thuùc ba thaùng an cö, ñöùc Phaät vui möøng laém. Möøng cho ñeä töû cuûa mình ñaõ hoaøn thaønh ba thaùng an cö thanh tònh, cho neân goïi laø ngaøy Phaät vui möøng.

 Thöù hai, ngaøy Taêng Töï töù. Ngaøy chuùng Taêng sau ba thaùng an cö tu taäp nghó raèng: Tuy mình ñaõ gaéng tu nhö theá nhöng khoâng chaéc ñaõ traùnh heát loãi laàm, neân ngaøy raèm thaùng baûy cuøng nhau taäp trung laïi, caàu mong nhöõng vò coù giôùi ñöùc thanh tònh hôn mình chæ loãi laàm cho. Neáu mình töï thaáy maéc phaûi loãi laàm ñoù, phaûi phaùt loä saùm hoái. Ñoù laø moät vieäc heát söùc ñaëc bieät trong ngaøy Töï töù.

 Thoâng thöôøng, moãi khi coù loãi laø tìm caùch neù traùnh, tìm caùch che daáu keûo sôï ngöôøi khaùc bieát thì xaáu hoå, hoaëc sôï neáu bieát loãi cuûa mình thì laàn sau mình khoâng laøm laïi ñöôïc nöõa, cho neân thöôøng thöôøng laø che daáu, khoâng boäc loä, tröø khi coù ai hoûi ñeán, keït laém môùi noùi tôùi coù phaïm, coù vaáp loãi noï loãi kia. Hoaëc giaû, coù phaùt loä saùm hoái chaêng thì cuõng phaùt loä aâm thaàm tröôùc ngoâi Tam Baûo, chôù ít khi coâng khai nhôø ngöôøi chæ loãi cho mình ra giöõa Ñaïi chuùng. Nhöng theo ñaïo Phaät, ba thaùng haï an cö xong roài, ñöùc Phaät daïy haøng Tyû-kheo phaûi caàu ngöôøi khaùc chæ loãi cho mình, nghóa laø khoâng phaûi ñeå ñôïi ngöôøi khaùc chæ maø töï mình phaûi caàu ngöôøi khaùc töï do chæ cho, mình phaûi ñoái tröôùc ngöôøi ñoù maø thöa: "Thöa Ñaïi ñöùc, ngaøy nay chuùng Taêng Töï töù, toâi cuõng Töï töù, toâi coù ñieàu gì sai phaïm maø Ñaïi ñöùc thaáy, nghe hoaëc nghi, xin Ñaïi ñöùc thöông xoùt chæ cho, neáu toâi thaáy coù phaïm thì xin nhö Phaùp saùm hoái." Noùi nhö vaäy ngaàm yù raèng: Toâi khoâng phaøn naøn, khoâng thaéc maéc vaø toâi khoâng coù oaùn traùch chi Ñaïi ñöùc heát! Ñoù chính laø yù nghóa maø mình phaùt taâm caàu mong ñöôïc thanh tònh, khoâng coù chuùt naøo che daáu, thaønh taâm caàu ngöôøi khaùc töï do noùi khoâng e deø chi heát, neáu thaáy coù loãi thì cöù chæ cho. Ñoù laø moät thaùi ñoä raát cao thöôïng côûi môû ñeå laøm cho mình heát saïch toäi loãi. Vì vaäy trong ngaøy ñoù goïi laø ngaøy Taêng Töï töù. Töï töù nghóa laø caàu ngöôøi khaùc khoâng ngaàn ngaïi chæ loãi mình ra, ñeå cho mình bieát maø saùm hoái, neân goïi laø Taêng Töï töù.

 Thöù ba, ngaøy Taêng Thoï tueá. Thoï tueá laø nhaän tuoåi. Theo theá gian, neáu cha meï sinh ra ñuû naêm 12 thaùng thì môùi goïi laø troøn moät tuoåi. Nhöng trong Luaät Phaät cheá, haøng xuaát gia thoï giôùi cuûa ñöùc Phaät khoâng tính tuoåi theo naêm thaùng kieåu theá gian treân -- maø tính tuoåi theo haï laïp. Nghóa laø naêm naøo coù an cö kieát haï ñöôïc troïn veïn thì ñöôïc tính moät tuoåi. Thí duï: Vò naøo an cö kieát haï töø 15-4 aâm lòch ñeán 15-7 aâm lòch laø maõn haï, nhö vaäy ñöôïc tính moät naêm haï, töùc moät tuoåi haï. Ai ñaõ thoï Cuï tuùc giôùi nhöng khoâng an cö thì khoâng tính tuoåi haï, coøn ai kieát haï an cö lieân tuïc thì ñöôïc tính nhieàu tuoåi haï.

 Cho neân chuùng ta thöôøng nghe ôû caùc chuøa khi ñoïc tieåu söû cuûa moät vò Taêng naøo vieân tòch, thöôøng nhaéc ñeán tuoåi ñôøi vaø haï laïp. Thí duï vò ñoù 80 tuoåi ñôøi vaø 60 haï laïp, nghóa laø vò ñoù coù tuoåi cha meï sinh laø 80 naêm, coøn tuoåi haï laø 60 haï laïp. Haï laïp ñöôïc tính vaø ngaøy raèm Töï töù, sau khi ñaõ tu haønh troøn ba thaùng haï. Tuy nhieân, cuõng coù tröôøng hôïp, ñuùng theo Luaät Phaät cheá, 20 tuoåi thì ñöôïc thoï giôùi Tyû-kheo, nhöng vì thieáu duyeân, coù vò 25 tuoåi môùi thoï giôùi Tyû-kheo vaø sau khi thoï giôùi moãi naêm ñeàu coù kieát haï. Neáu vò aáy vieân tòch vaøo tuoåi 70, thì vò aáy ñöôïc 45 tuoåi haï vaø 70 tuoåi ñôøi. Neáu moät vò Tyû-kheo thoï giôùi roài maø khoâng an cö laàn naøo caû thì coi nhö vò aáy hoaøn toaøn khoâng coù tuoåi haï, khaùc vôùi cha meï sinh ta ra, duø ta coù laøm hay khoâng laøm gì ñi nöõa hoaëc giaû coù nguû caû naêm ñi nöõa thì troøn moät naêm cuõng vaãn ñöôïc tính tuoåi töøng naêm moät. Traùi laïi, vò Tyû-kheo thì phaûi coù kieát giôùi an cö thì môùi nhaän tuoåi, coøn khoâng an cö, thì khoâng tính haï laïp cuõng goïi laø giôùi laïp, phaùp laïp. Ñoù laø yù nghóa cuûa ngaøy Phaät hoan hyû, Taêng Töï töù vaø Taêng Thoï tueá.

 Thöù tö, ngaøy Vu Lan xaù toäi vong nhaân. Vu Lan laø ngaøy caàu sieâu ñoä cho tieàn nhaân quaù coá cuûa ngöôøi con Phaät. Tích Vu Lan baét nguoàn töø vieäc baùo hieáu cuûa Toân giaû Muïc-kieàn-lieân. Tích naøy ñöôïc cheùp trong kinh Vu-lan-boàn. Chöõ Vu-lan-boàn phieân aâm töø chöõ Sanskrit (Phaïn) laø Ulambana. Ngöôøi Trung Hoa dòch nghóa laø Giaûi ñaûo huyeàn (Giaûi caùi toäi bò treo ngöôïc). Caâu chuyeän treân yù noùi raèng, nhöõng ngöôøi naøo taïo toäi aùc thì phaûi thoï quaû baùo nôi ñòa nguïc, ngaï quæ, suùc sinh, chòu söï haønh haï thoáng khoå cuøng cöïc gioáng nhö ngöôøi bò treo ngöôïc. Nghó ñeán coâng ôn cha meï, khi ngaøy Vu Lan ñeán, Phaät töû thöôøng ñem taâm chí thaønh, chí hieáu saém söûa vaät duïng cuùng ñöôøng Tam Baûo ñeå caàu nguyeän cho thaân nhaân, tieàn vong cuûa mình thoaùt khoûi caûnh khoå ñau cuøng cöïc y nhö giaûi toäi bò treo ngöôïc.

 Nhö vaäy, ngaøy Vu Lan laø ngaøy cuûa Phaät töû ñeàn ôn ñaùp nghóa baèng caùch ñeán chuøa caàu thænh chö Taêng sau ba thaùng aên cö thanh tònh, chuù nguyeän cho vong nhaân cuûa mình thoaùt khoûi caûnh ñoïa ñaøy taêm toái cuûa ñòa nguïc, ngaï quæ vaø suùc sinh, ñoàng thôøi caàu nguyeän cho taát caû ngöôøi khaùc cuõng thoaùt khoûi toäi khoå ñau cuøng cöïc nhö Toân giaû Muïc-kieàn-lieân ñaõ laøm khi cöùu meï.

 II. Tích Muïc Kieàn Lieân Cöùu Meï

 Toân giaû Muïc-kieàn-lieân laø vò ñeä töû xuaát chuùng cuûa ñöùc Phaät. Toân giaû ñaõ chöùng ñöôïc Luïc thoâng:

 1. Thieân nhaõn thoâng: Ñöôïc con maét nhö maét trôøi, thaáy khaép taát caû.

 2. Thieân nhó thoâng: Ñöôïc loã tai nhö tai trôøi, nghe thaáy khaép taát caû.

 3. Tha taâm thoâng: Vôùi taâm cuûa mình bieát ñöôïc taâm cuûa ngöôøi khaùc muoán gì,  öa gì.

 4. Tuùc maïng thoâng: Laø bieát ñôøi tröôùc cuûa mình ...

 5. Thaàn tuùc thoâng: Ñöôïc thaàn thoâng ñi döôùi ñaát hay bay treân khoâng ñeàu töï taïi voâ ngaïi. Cuõng goïi laø Thaàn caûnh thoâng.

 6. Laäu taän thoâng: Döùt tröø moïi laäu hoaëc, vöôït thoaùt ra khoûi voøng sanh töû.

 Ngoaøi ra Toân giaû coøn chöùng ñöôïc tueä nhaõn (trong nguõ nhaõn laø nhuïc nhaõn, thieân nhaõn, tueä nhaõn, phaùp nhaõ vaø Phaät nhaõn) töùc laø con maét, thaáy ñöôïc söï vaät vaø töï tính cuûa noù. Chuùng sinh chæ coù con maét thòt, chæ thaáy nhöõng caùi tröôùc maét, vöøa taàm, coøn nhöõng caùi xa quaù, nhoû quaù, lôùn quaù khoâng thaáy ñöôïc. Khi Toân giaû chöùng ñöôïc luïc thoâng vaø tueä nhaõn lieàn nhôù ñeán cha meï mình, Toân giaû duøng tueä nhaõn nhìn khaép boán phöông, xem vong maãu cuûa mình hieän ñang ôû ñaâu? Khi thaáy vong maãu cuûa mình ñang ôû trong loaøi ngaï quyû heát söùc ñau khoå vaø ñoùi khaùt, Toân giaû buoàn baõ voâ cuøng. Toân giaû lieàn böng baùt côm ñeán daâng meï, nhöng meï Toân giaû vì taâm xan laãn töø kieáp tröôùc quaù naëng neà khôûi leân, sôï ngöôøi khaùc troâng thaáy maø ñeán giaønh giöït hoaëc xin bôùt, cho neân baø moät tay che baùt côm laïi, moät tay boác aên. Nhöng côm chöa tôùi mieäng ñaõ hoùa thaønh than löûa khoâng theå naøo aên ñöôïc. Toân giaû thaáy vaäy, voâ cuøng ñau xoùt, khoâng bieát laøm sao cöùu vôùt meï ñöôïc, beøn veà baïch vôùi ñöùc Phaät. Ngaøi daïy: Toäi loãi cuûa meï ngöôi, duø coù thaàn thoâng pheùp laï cuûa haøng thieân thaàn ñòa kyø cuõng khoâng cöùu ñöôïc ñaâu! Duy chæ coù duøng thaàn löïc cuûa chuùng Taêng sau ba thaùng an cö, tinh taán tu haønh thanh tònh taäp trung chuù nguyeän cho, may ra môùi chuyeån hoùa ñöôïc nghieäp löïc cuûa meï ngöôi, thì meï ngöôi môùi ñöôïc thoaùt khoå caûnh maø thoâi.

 Nghe vaäy, Toân giaû Muïc-kieàn-lieân thöa vôùi ñöùc Phaät: Baïch Theá Toân, con nay laøm sao maø môøi chö Taêng möôøi phöông cuùng döôøng moät luùc nhö vaäy ñöôïc? Ñöùc Phaät daïy raèng: Trong ngaøy Vu Lan laø ngaøy Töï töù cuûa chö Taêng, oâng neân saém caùc thöù cuùng döôøng chö Taêng trong ngaøy Töï töù, ngaøy ñoù daàu caùc vò trong thieàn ñònh, hay thoï haï kinh haønh, hay hoùa ñoä nhôn gian, cuõng taäp trung laïi ñeå Töï töù vaø caàu nguyeän cho meï ngöôi, thì meï ngöôi seõ ñöôïc thoaùt khoå, roài Toân giaû thöïc haønh theo lôøi daïy cuûa ñöùc Phaät vaø chính trong ngaøy ñoù, meï Toân giaû thoaùt ñöôïc caûnh ngaï quyû maø höôûng phöôùc baùu chö Thieân.

 Do vaäy, Toân giaû heát söùc vui möøng vaø thöa vôùi ñöùc Theá Toân, neáu sau naøy coù chuùng sanh naøo muoán phaùt taâm hieáu ñeå maø caàu nguyeän cho cha meï thoaùt khoå ñöôïc vui thì coù laøm nhö con ñöôïc khoâng? Ñöùc Phaät daïy laø coù theå laøm ñöôïc trong ngaøy Töï töù. Do ñoù, maø trong Phaät giaùo truyeàn laïi moät Phaùp cöùu ñoä cho tieàn nhaân trong ngaøy Taêng Töï töù.

 Toân giaû Muïc-kieàn-lieân laøm nhö vaäy ñaõ neâu moät taám göông chí hieáu lôùn lao cho taát caû Phaät töû noi theo muoân ñôøi. Toân giaû khoâng nhöõng coù hieáu trong ñôøi Phaät hieän taïi maø Tieàn thaân Ngaøi cuõng ñaõ laø moät ngöôøi con chí hieáu. Trong moät Tieàn kieáp, Toân giaû sinh trong moät gia ñình noâng daân. Cha meï chæ coù Toân giaû laø con trai ñoäc nhaát, neân voâ cuøng thöông yeâu chieàu chuoäng, vaø Toân giaû cuõng thöông yeâu cha meï khoâng keùm. Toân giaû bieát cha meï chæ sinh coù moät mình Ngaøi laø con duy nhaát, Toân giaû nghó ñeán ngaøy cha meï tuoåi giaø, khoâng bieát troâng caäy vaøo ai, neân Toân giaû nguyeän ôû ñoäc thaân suoát ñôøi ñeå phuïng thôø cha meï, chöù khoâng muoán laäp gia ñình. Nhöng trong khi ñoù cha meï laïi vì thöông con khoâng muoán con ôû nhö vaäy, sôï con coâ ñoäc, sau naøy khoâng coù ai giuùp ñôõ luùc trôû veà giaø, neân luoân luoân eùp con laäp gia ñình. Tröôùc söï thuùc eùp aáy, Toân giaû ñaønh chieàu yù cha meï.

 Khoâng may khi laäp gia ñình, Toân giaû gaëp moät ngöôøi vôï khoâng taâm ñaàu yù hieäp, naøng ta khoâng phaûi laø maãu ngöôøi phuï nöõ thuaàn löông. Luùc môùi cöôùi naøng veà, Toân giaû daïy veõ cho vôï thay mình haàu haï cha meï hoâm sôùm, côm nöôùc daâng leân cha meï ñaày ñuû nhö khi Toân giaû vaãn thöôøng laøm. Luùc ñaàu ngöôøi vôï ngoan ngoaõn tuaân theo, nhöng moät thôøi gian sau naøng toû ra laïnh nhaït vaø thôø ô vôùi cha meï choàng. Vì leõ, thoùi thöôøng con trong ruoät sinh ra ñoâi khi coøn chöa thöông cha meï ruoät moät caùch heát loøng huoáng gì laø con daâu, laøm sao thöông oâng baø gia nhö thöông cha meï ruoät! Ngaøi vì sinh keá phaûi ñi laøm aên, naøng ôû nhaø caøng toû ra cheånh maûng trong vieäc haàu haï cha meï choàng. Khi ñaõ cheånh maûng, muoán töø boû thì phaûi tìm keá, laäp möu. Moät hoâm, Toân giaû ñi laøm veà thaáy nöôùc ñoå leânh laùng giöõa nhaø vaø hoûi nöôùc ñaâu vaäy? Ngöôøi vôï beøn chæ vaøo oâng giaø maø noùi raèng: OÂng chöôùng quaù, toâi böng nöôùc leân daâng oâng, oâng vung vaêng, cheâ nöôùc noùng nöôùc laïnh khoâng chòu uoáng roài vung tay ñoå caû ra giöõa nhaø nhö vaäy ñoù, toâi chòu heát noåi!

 Roài moät böõa khaùc, Toân giaû ñi laøm veà thaáy côm vaõi ra giöõa nhaø vaø hoûi: Côm ñaâu vung vaõi ra ñaày nhaø nhö vaäy? Ngöôøi vôï lieàn chæ vaøo baø giaø traû lôøi, baø ñoù, baø chöôùng quaù, toâi naáu côm ñeå cho nguoäi, xôùi daâng leân cho baø, nhöng baø cheâ côm tröa côm sôùm roài vung vaõi ra cuøng nhaø nhö vaäy ñoù, toâi chòu heát noåi! Cöù moät ñieäp khuùc aáy baø vôï tæ teâ maõi, rieát roài choàng cuõng phaûi xieâu loøng nghe theo. Toân giaû nghó raèng nhö theá thì cha meï mình quaù chöôùng neân noùi vôùi vôï: "Thoâi ñöôïc, ta seõ coù caùch"!

 Hoâm sau, Toân giaû thueâ moät chieác xe ngöïa, noùi doái vôùi cha meï raèng, maáy laâu nay cha meï khoâng veà thaêm Töø ñöôøng beân ngoaïi, nay môøi cha meï veà thaêm moät chuyeán, ñeå sau naøy giaø yeáu coù nhaém maét cuõng khoûi aân haän. Cha meï nghe coù lyù neân ñoàng yù ñi. Toân giaû caàm daây cöông cho xe ngöïa leân ñöôøng, khi ñi ñeán moät ñoaïn vaéng, ñöôøng goà gheà, Toân giaû nhaûy xuoáng ngöïa vaø noùi doái vôùi cha meï haõy caàm cöông hôø ñeå con ñi sau baûo veä keûo choã naøy cöôùp boùc nhieàu laém. Nhöng thaät ra, Toân giaû chaúng baûo veä gì, maø coát yù laáy roi quaát vaøo cha meï maø noùi: "Ñaõ chöøa chöa? heát chöôùng chöa? heát chöôùng chöa?" Daãu bò ñaùnh nhö vaäy, nhöng cha meï khoâng nghó laø mình bò ñaùnh maø laïi chæ nghó ñeán con, maø la leân: "Con ôi, lo chaïy ñi keûo noù ñaùnh cheát, lo chaïy ñi con ôi!" Chính trong khi bò ñaùnh maø cha meï khoâng nghó ñeán mình ñau laïi cöù nghó con bò ñaùnh cheát maø la leân, neân hai chöõ con ôi, khi aáy noù ñaõ ñaùnh thöùc Toân giaû. Khieán Toân giaû nghe hai tieáng ñoù noù thieâng lieâng, maën noàng, tha thieát trìu meán vaø thaém thieát moät caùch laï kyø. Toân giaû söïc tænh ra laø mình baát hieáu quaù söùc! Cha meï thöông mình nhö vaäy maø mình laïi baát nhaân, thieáu ñöùc, neân Toân giaû lieàn hoài taâm vaø voäi vaõ cho xe quay veà vaø saùm hoái cha meï. Khi veà tôùi nhaø Toân giaû quyeát ñònh cho vôï veà queâ cuûa naøng vaø nguyeän soáng ôû ñoäc thaân nhö vaäy suoát ñôøi vôùi cha meï. Ñoù laø moät tieàn kieáp cuûa Toân giaû.

 Coøn kieáp hieän taïi, Toân giaû coù teân laø Muïc-kieàn-lieân, moät ngöôøi con chí hieáu, muoán thöïc hieän söï baùo hieáu cho cha meï maø luùc ôû nhaø chöa thöïc hieän ñöôïc. Neân trong ñôøi soáng xuaát gia, Toân giaû quyeát taâm thöïc hieän ñeå ñöa cha meï mình ñeán caûnh an vui.

 Caâu chuyeän cuûa Toân giaû Muïc-kieàn-lieân trong quaù khöù vaø hieän taïi nhö vaäy laø moät baøi hoïc cho chuùng ta, cho nhöõng ngöôøi con coøn bieát coù meï coù cha. Phaàn nhieàu ai cuõng coù loøng hieáu vôùi cha meï, nhöng vì khoâng ñöôïc un ñuùc, nhaéc nhôû, khoâng gaëp thaày hay baïn toát neân coù khi taâm bò lung lay trôû thaønh baát hieáu. Coù tröôøng hôïp baát hieáu vì nghe theo baïn aùc, coù khi nghe theo danh lôïi, quyeàn theá, nghe theo côø baïc, röôïu cheø, hoaëc coù khi laøm neân oâng naøy baø noï roài leân maët vôùi cha meï, anh em, coi thöôøng baø con coâ baùc, laùng gieàng maø trôû thaønh baát hieáu. Chaúng haïn coù moät anh noï gaëp may trôû thaønh moät quan chöùc lôùn. Luùc ñoù chöa coù xe ñöa röôùc, veà nhaø cha meï noùi ñaâu daï ñoù. Nhöng khi laøm moät chöùc quan to roài thì khoâng theøm daï nhö xöa nöõa sôï maát theå dieän oâng quan. Nhö vaäy laø vì nghe theo quyeàn theá maø trôû neân baát hieáu.

 Laïi coù ngöôøi muø quaùng hoïc ñoøi theo thoùi vaên minh vaät chaát töï do ích kyû, maø khoâng bieát ñeán vaên minh ñaïo ñöùc hieáu ñeå cho neân trôû thaønh baát hieáu.

 Nhö vaäy, söï tích cuûa Toân giaû Muïc-kieàn-lieân laø moät göông quí nhaéc nhôû chuùng ta vun boài loøng hieáu thaûo cuûa mình, ñöøng ñeå loøng hieáu thaûo bò caùc thöù khaùc laøm vaån ñuïc, laøm cho muø quaùng, maø ñaùnh maát ñi. Trong kieáp quaù khöù, Toân giaû Muïc-kieàn-lieân thieáu caûnh tænh neân trôû thaønh baát hieáu chæ vì nghe theo lôøi vôï. Trong xaõ hoäi xöa cuõng nhö nay, coù nhöõng ngöôøi con raát coù hieáu vôùi cha meï, nhöng khi chung ñuïng vôùi xaõ hoäi, gaëp hoaøn caûnh khoâng toát, ít thaân caän baïn hieàn, bò taùc ñoäng bôûi söï xaáu xa neân khi trôû veà nhaø, cha meï noùi khoâng nghe, anh chò khuyeân baûo khoâng chòu, laïi coøn caõi laïi, cha khoâng hieåu chi, meï khoâng bieát chi, coøn mình ñaây môùi hieåu, môùi saùng suoát, môùi coù hoïc. Ñoù laø moät thaùi ñoä thieáu caûnh tænh neân baát hieáu.

 Do ñoù, cho neân ai coù gaàn guõi baïn laønh, lo tinh taán tu nieäm thì môùi trôû thaønh nhuõng ngöôøi con coù hieáu. Trong Kinh Tröôøng A-haøm, ñöùc Phaät coù chæ cho chuùng ta caùch baùo hieáu toát nhaát laø: Neáu gia ñình naøo coù nhöõng ngöôøi con maø bieát Boá thí, bieát AÙi ngöõ, bieát Lôïi haønh vaø bieát Ñoàng söï thì cha meï môùi nhaän ñöôïc söï hieáu kính cuûa con. Neáu ngöôøi con naøo khoâng bieát Boá thí, khoâng bieát AÙi ngöõ, khoâng bieát Lôïi haønh vaø khoâng bieát Ñoàng söï thì cha meï khoâng höôûng ñöôïc söï hieáu kính cuûa con.

 Thöù nhaát laø boá thí. Kinh A-haøm daïy ngöôøi hieáu kính cha meï laø ngöôøi bieát tu haïnh Boá thí. Ngöôøi bieát boá thí thì luoân luoân ñem taâm hoan hyû boá thí cho moïi ngöôøi, duø chæ laø moät nuï cöôøi, moät cöû chæ cung kính. Nuï cöôøi aáy, cöû chæ cung kính aáy, söï dòu daøng aáy, caùch aên noùi oân hoøa aáy laø cuûa mình, nhöng neáu mình khoâng laøm, khoâng theå hieän laø khoâng coù boá thí. Khi mình laøm vaø theå hieän thì seõ ñem an vui ñeán cho moïi ngöôøi, chöù khoâng nhaát thieát phaûi haïn cuoäc ôû boá thí tieàn baïc. Ñoâi luùc moät nuï cöôøi khieán cho ngöôøi ta tieâu tan ñau khoå, trong khi mình ñem moät tuùi tieàn cho hoï chöa chaéc hoï ñaõ heát ñau khoå. Nhö vaäy, ngöôøi con bieát boá thí thì cha meï môùi höôûng ñöôïc söï hieáu kính cuûa con, coøn neáu con chæ bieát quí tieàn cuûa, xan tham, chæ muoán boøn ruùt cuûa cha meï, thì chaéc chaén cha meï khoâng höôûng ñöôïc söï hieáu kính cuûa con.

 Ñaõ coù tröôøng hôïp nhö sau. Moät baø meï thieáu thoán, giaø yeáu, ngöôøi con khoâng theøm hoûi tôùi. Khi meï ñau oám maëc keä, aên nguû khoâng ñöôïc cuõng chaû heà quan taâm. Ngöôøi meï buoàn chaùn ñi ôû vôùi baø con haøng xoùm. Haøng ngaøy, baø ñi baùn nöôùc cheø vaø ñi moùt luùa giaønh duïm mua ñöôïc taám veù soá, khi doø may sao baø truùng. Khi nghe meï truùng soá thì ngöôøi con laät ñaät tôùi noùi vôùi meï: "Thoâi meï veà ôû vôùi con cho vui, con ôû xa nhôù meï, ñeâm hoâm ñau oám khoâng ai lo cho meï!" Nhö vaäy ngöôøi con khi thaáy meï thieáu thoán khoâng coù thì haát huûi, khi thaáy meï coù roài thì hyû haû, vì sao? Vì ngöôøi con thieáu tu, xem cuûa caûi, mieáng aên naëng hôn ôn sinh thaønh döôõng duïc cuûa cha meï. Cho neân trong moät gia ñình, neáu vì taâm boûn xeûn, anh em giaønh nhau, nghi nhau, khoâng coù taâm boá thí thì cha meï seõ khoâng höôûng ñöôïc söï ích lôïi töø con caùi. Vaø ngöôïc laïi, con caùi coù taâm boá thí thì seõ ñem laïi an laïc cho cha meï. Ñoù laø lôïi ích cuûa boá thí.

 Thöù hai laø aùi ngöõ. AÙi ngöõ laø moät ñieàu heát söùc caàn thieát, noù cuõng raát deã laøm maø cuõng raát khoù laøm. AÙi ngöõ laø noùi dòu daøng, thaân aùi. Coù ngöôøi cho raèng: Lôøi noùi dòu daøng coù chi ñaâu maø khoù laøm. Theá nhöng khoù voâ cuøng, neáu khoâng tu khoâng theå noùi aùi ngöõ ñöôïc, nhö caâu chuyeän sau ñaây:

 Ngaøy xöa, moät ngöôøi chæ nuoâi soáng gia ñình vôùi moät con ngöïa ñi chôû thueâ, nhôø noù maø haøng ngaøy gia ñình coù aên coù maëc. Ngaøy kia, ngöôøi ta ñem ñoà ñeán thueâ chôû treã quaù, anh ta noùng loøng chôø ñôïi ñeán chieàu môùi coù ñoà ngöôøi ta thueâ chôû veà. Saün böïc töùc trong loøng, neân vöøa boû ñoà leân xe ngöïa, anh lieàn ñaùnh con ngöïa moät caùi vaø noùi: "Ñoà nhaõi ranh, ñi, ñi, ñoà aên haïi, ñoà cheát baèm. "Nghe vaäy, con ngöïa ì ra ñoù, khoâng ñi, ñaùnh maáy cuõng cöù ì ra ñoù. Anh ñaønh chòu vaø xuoáng xe. Moät hoài sau, côn noùng giaän troâi qua, anh dòu daøng ñeán vuoát ve con ngöïa, aâu yeám noùi vôùi noù: "Thoâi gaéng ñi ñi con, coøn ít giôø nöõa laø veà nhaø, giuùp ta chôû veà nhaø ñi con". Con vaät nghe vaäy, noù nheï nhaøng duøng söùc keùo chieác xe ñi ngay. Con vaät maø cuõng bieát ñöôïc giaù trò cuûa aùi ngöõ huoáng chi laø ngöôøi ta. Do ñoù, ñoái vôùi cha meï, ta phaûi duøng aùi ngöõ, neáu khoâng seõ trôû thaønh baát hieáu.

 Thöù ba laø lôïi haønh. Lôïi haønh laø laøm vieäc lôïi ích. Khoan noùi lôïi ích cho xoùm laøng, cho xaõ hoäi maø noùi lôïi ích cho mình, cho gia ñình mình. Coù nhöõng ngöôøi con coi vieäc gia ñình mình nhö vieäc ai ñaâu, khoâng lieân quan ñeán mình, khoâng theøm sôø tay tôùi, thaäm chí nhö böng cheùn nöôùc cheùn côm cho cha giaø meï yeáu cuõng khoâng heà laøm tôùi. Ñoù laø nhöõng vieäc lôïi haønh maø khoâng laøm, khoâng laøm nhö vaäy thì cha meï laøm sao höôûng ñöôïc söï hieáu kính cuûa con!

 Thöù tö laø ñoàng söï. Cuøng laøm chung vôùi nhau, cuøng laøm luïng ñoàng söï vôùi nhau, gaây caûm tình thöông yeâu vui veû laãn nhau, coøn khoâng thì khoâng laøm sao gaây tình caûm hieáu kính vôùi cha meï ñöôïc. Cho neân Phaät daïy moät caùch thaám thía raèng: Ngöôøi naøo bieát Boá thí, AÙi ngöõ, Lôïi haønh vaø Ñoàng söï thì cha meï môùi höôûng ñöôïc söï hieáu kính cuûa ngöôøi con.

 Nhö vaäy, baùo hieáu cha meï baèng caùch bieát coâng ôn cha meï saâu daøy nhö non cao beå caû, maø tieàn nhôn cuûa chuùng ta ñaõ nhaéc tôùi:

 "Coâng cha nhö nuùi ngaát trôøi,
 Nghóa meï nhö nöôùc ôû ngoaøi bieån ñoâng,
 Nuùi cao bieån roäng meânh moâng,
 Cuø lao chín chöõ ghi loøng con ôi".

 Trong kinh ñöùc Phaät daïy raèng: Cha meï chöa an truù trong Chaùnh Phaùp, laøm sao giuùp ñôõ, daét daãn cha meï an truù trong Chaùnh Phaùp, cha meï chöa an truù trong ñieàu Laønh thì laøm sao cho cha meï an truù trong ñieàu Laønh, cha meï chöa Quy y Tam Baûo thì neân ñöa cha meï an truù trong Quy y Tam Baûo. Nhö vaäy, cha meï khoâng nhöõng höôûng ñöôïc phuùc laïc vaät chaát beân ngoaøi maø coøn höôûng ñöôïc phuùc laïc trong taâm hoàn, giaûi thoaùt bôùt phieàn tröôïc, xa laùnh ñöôïc theá gian chaáp tröôùc, voïng töôûng luaân hoài sanh töû, maø ñöùc Phaät ñaõ nhaéc nhôû. Khi cha meï giaûi thoaùt, an vui thì söï baùo hieáu cuûa ngöôøi con môùi thaønh töïu. Neân coå ñöùc coù caâu: "Phuï maãu ñaéc ly traàn, hieáu ñaïo phöông thaønh töïu". (Cha meï ñöôïc giaûi thoaùt, lìa khoûi traàn ai thì ngöôøi con môùi troøn hieáu ñaïo).

 Laø ngöôøi Phaät töû, haõy ghi nhôù lôøi Phaät daïy nhö vaäy ñeå haøng ngaøy tu nieäm, haøng ngaøy hoài höôùng coâng ñöùc veà cho tieàn nhaân cuûa mình, nhaát laø trong ngaøy leã Vu Lan, thaønh taâm chí kính, nieäm Phaät, tuïng Kinh, laïy Phaät, cuùng ñöôøng Tam Baûo, cuùng döôøng chö Taêng Töï töù, ñeå caàu mong söï chuù nguyeän cuûa Chö Taêng cho tieàn vong cuûa mình thoaùt khoûi u ñoà maø sieâu sanh laïc quoác. Ñoù môùi taïm goïi laø con hieáu, laø ngöôøi Phaät töû thuaàn haønh trong muøa baùo hieáu.